👉TẢN MẠN SÀN GỖ💁

 “ - Nhân” + “ - Mộc” = “ - Hưu (nghỉ ngơi) 

Theo các phát hiện khảo cổ học, từ xa xưa trên thế giới đã có những ngôi nhà được làm hoàn toàn làm bằng gỗ chỉ sử dụng liên kết mộng - loại mộng thô sơ nhất. Những ngôi nhà này, sàn gỗ cũng là chi tiết chịu lực và được làm từ các tấm gỗ, đây là điểm rất khác so với sàn gỗ hiện nay, vì cơ bản sàn gỗ hiện đại cơ bản thiên về trang trí cho căn phòng. Sau đó khi con người bắt đầu sản xuất ra gạch, thì các công trình từ cung điện đến đền, chùa, miếu và nhà dân dụng cơ bản đã duy trì hàng nghìn năm kết cấu nhà kết hợp gạch và gỗ. 

Trong các công trình này, một điều trong chúng ta ai cũng có thể nhận thấy, tuy có một vài công trình có một số chi tiết bị xuống cấp, nhưng  cơ bản cho dù trải qua thời gian rất dài ở những vị trí từ chịu lực đến trang trí đều rất bền vững với thời gian. 


(Nguồn: Internet)

Có thể thấy, sàn gỗ về cơ bản chỉ có chức năng trang trí chứ không phải vật chịu tải trọng, nó sẽ trải qua nắng, gió, mưa, sự tấn công của sinh vật,... (với sàn gỗ sử dụng ngoài trời) hoặc không phải chịu các điều kiện khắc nghiệt (sàn gỗ sử dụng trong nhà). Vậy sàn gỗ sẽ có tuổi thọ, độ bền như thế nào?

Trong kiến trúc truyền thống, gỗ đã được sử dụng từ rất lâu, điều này cho thấy tổ tiên của chúng ta đã hiểu được nguyên tắc hợp nhất của người và gỗ ---- “人 - Nhân” + “木 - Mộc” = “休 - Tu (nghỉ ngơi)”, con người cần ở trong không gian kiến trúc có gỗ mới được gọi là nghỉ ngơi.

Gỗ có đặc điểm là co rút khi khô (thoát ẩm) và dãn nở khi ẩm (hút ẩm). Quá trình co rút, thoát ẩm hay dãn nở, hút ẩm của gỗ có tác dụng điều tiết nhiệt độ và độ ẩm trong không gian phòng ở làm cho chúng ta cảm thấy thoải mái khi ở trong công trình có kết cấu bằng gỗ.

Mối quan hệ giữa tỷ lệ gỗ sử dụng và cảm giác ấm cúng của con người đã được một số nghiên cứu công bố [1]. Kết quả nghiên cứu cho thấy, khi tỷ lệ gỗ trong nhà tăng lên thì cảm giác ấm cúng tăng dần, trong khi đó cảm giác lạnh lẽo giảm dần. Nghiên cứu chỉ ra, 43% là điểm cân bằng của tỉ lệ gỗ trong không gian kiến trúc. Mối quan hệ giữa tỷ lệ gỗ và cảm giác tĩnh lặng cũng được nghiên cứu, cảm giác tĩnh lặng tăng lên khi tỷ lệ gỗ tăng lên. Về mối quan hệ giữa tỷ lệ gỗ và cảm giác thoải mái, khi tỷ lệ gỗ trong không gian kiến trúc tăng thì cảm giác thoải mái cũng tăng lên. Gần đây theo một số nghiên cứu ở nước ngoài cho thấy, người sống ở trong ngôi nhà kết cấu gỗ có thể kéo dài tuổi thọ của họ thêm 9-11 năm [Cần tìm nguồn tài liệu chính xác hơn, hiện tại iWoodTech đang tham khảo theo 2], điều này càng khẳng định quan điểm của tổ tiên chúng ta về sự hợp nhất của người và gỗ. Ngoài ra, theo các thí nghiệm, chuột sống trong lồng bằng gỗ có tỷ lệ sống sót cao hơn đáng kể so với chuột sống trong hồ bằng xi măng hoặc bằng kim loại, các bộ phận và cơ quan trong cơ thể chuột phát triển tốt, nhanh nhẹn và hiếu động, lông phát triển đồng đều và mượt, cơ thể khỏe mạnh. Điều này cũng được thí nghiệm trên động vật chứng mình [1]. 

Đối với đặc tính của gỗ, chúng ta có thể tìm hiểu thêm một chút thông qua hình dưới đây. Sự biến dạng ván gỗ, được xẻ ra từ các vị trí khác nhau trên cây gỗ.



Biến dạng của gỗ khi xẻ ở các vị trí khác nhau

Gỗ bị biến dạng hay nứt nẻ đều do nguyên nhân cơ bản nhất là sự thay đổi của nước trong gỗ [3]. Nước đồng hành cùng sự sống của cây. Trong quá trình sinh trưởng của cây, nước và khí cacbonic trải qua quá trình quang hợp dưới tác dụng của ánh sáng mặt trời, cacbon được tích trữ trong cây. Trong các nguyên tố hóa học cấu tạo nên cây thì cacbon chiếm khoảng 50%. Do đó, cây xanh rất hữu ích trong việc giảm thiểu hiệu ứng nhà kính toàn cầu do phát thải quá nhiều carbonic. Dưới góc độ môi trường và khí hậu, cây xanh là nguồn tài nguyên xanh và có thể tái tạo, nhưng việc sử dụng chúng cần được quản lý tốt, tức là cần phát triển bền vững, vì vậy các tổ chức quốc tế đã đưa ra các chứng nhận như: FSC (Forest Stewardship Council), SFI (Sustainable Forestry Initiative), PEFC (Programme for the Endorsement of Forest Certification) và các chứng chỉ khác để đạt được việc quản lý rừng bền vững cũng như truy xuất nguồn gốc gỗ sử dụng. 

Cây sau khi chặt hạ, trong thân cây chứa rất nhiều nước, để đáp ứng yêu cầu sử dụng cần loại bỏ lượng nước này đến một mức độ nhất định tùy theo loại hình sản phẩm. Trong quá trình sấy và sử dụng gỗ, độ ẩm bên trong gỗ phân bố không đều, dẫn đến chênh lệch về ẩm, tạo ra ứng suất bên trong gỗ, làm cho gỗ bị biến dạng, nứt và các hiện tượng khác.

Sàn gỗ thường được lắp đặt trên nền gạch hoặc nền bê tông nên nếu lượng ẩm ở lớp nền này quá lớn, mà gỗ có tính hút ẩm nên sẽ làm tăng độ ẩm trong gỗ dẫn đến sàn gỗ bị biến dạng.


Hình ảnh mô phỏng sàn gỗ bị biến dạng do hút ẩm
(Nguồn: Internet)

Vào mùa nắng, mùa mưa gỗ sẽ dãn nở nên khi thi công lắp đặt sàn gỗ cần để dự phòng khe cho gỗ co dãn. Khe co dãn ở đây không chỉ có khe giữa sàn gỗ và tường nhà, mà còn bao gồm cả khe co dãn giữa các tấm sàn gỗ. Chiều rộng khe co dãn có thể tính theo mức độ thay đổi của môi trường không khí nơi sử dụng, kích thước khe co dãn không giống nhau, phụ thuộc rất lớn vào loại gỗ và môi trường sử dụng sàn gỗ. 

Trường hợp do thời tiết hanh khô tạo ra khe hở giữa các tấm sàn hoặc vết nứt trên sàn gỗ có thể sử dụng máy tạo độ ẩm để điều tiết không khí trong phòng, hoặc sử dụng bể cá không nắp, hay sử dụng một vài chậu cây xanh cũng có thể góp phần tạo độ ẩm cho phòng. 

Trong điều kiện khí hậu ẩm ướt (trời nồm), cần sử dụng máy hút ẩm để điều tiết. Vì độ ẩm quá cao sẽ tạo điều kiện cho côn trùng và vi sinh vật sinh sản và phát triển, chúng sẽ phá hủy gỗ. 

👀Thời Trung Quốc cổ đại, do không có thiết bị hút ẩm hiện đại, người ta đã điều tiết ẩm trong không gian như thế nào?

Trong sách “营造法式” được biên soạn vào đời Tống có hướng dẫn các bước thi công sàn như sau: (1) trải một lớp xương bằng gỗ lên mặt nền nhà tạo ra mặt phẳng, (2) mặt trên lớp xương lót một lớp ván gỗ, (3) phía trên lớp ván gỗ trải một lớp gạch lát nền. Trong kết cấu này, ván gỗ có tác dụng hút ẩm làm không khí trong phòng khô ráo, phòng đồ dùng trong phòng bị ẩm. Từ kết cấu này, thay thế lớp gạch lát nền phía trên bằng lớp ván sàn gỗ chính là phương pháp thi công sàn gỗ sử dụng khung xương ngăn cách nền nhà và sàn gỗ ngày nay. Chỉ có sự khác biệt là lớp ván gỗ ở giữa thường bị bỏ qua không được sử dụng.

Có thể thấy, việc kiểm soát độ ẩm của bản thân sàn gỗ thôi chưa đủ mà còn phải kiểm soát được hơi ẩm/nước của nền nhà và độ ẩm của không khí trong nhà. Nếu đạt được 3 điểm trên thì sàn gỗ sẽ không bị xảy ra các vấn đề không thể phục hồi như nứt và biến dạng. Việc có khe hở giữa các tấm sàn gỗ nhằm mục đích khắc phục đặc tính dãn nở và co tút của gỗ, và do đặc tính này tạo ra, chỉ cần khống chế trong phạm vi hợp lý là đạt mục đích sử dụng. Ngoài ra, các vấn đề như: vết bẩn,  trầy xước và các vấn đề khác trong quá trình sử dụng hàng ngày, có thể được giải quyết bằng cách bảo dưỡng sàn gỗ thường xuyên, sơn lại và quét dầu hoặc làm mới. Vì vậy, một tấm sàn gỗ có thể được sử dụng đến hàng trăm năm nếu được bảo dưỡng thường xuyên. 

💁Về vấn đề lựa chọn loại gỗ, mỗi loại gỗ nên được sử dụng dựa trên các đặc tính của loại gỗ đó. Ví dụ như gỗ Thông có khối lượng thể tích/khối lượng riêng nhỏ, bề mặt (tiếp tuyến hoặc xuyên tâm) mềm, liệu có phù hợp làm sàn gỗ không? 

(Nguồn: Internet)

Tuy nhiên, nếu vẫn là gỗ Thông mà chúng ta gia công tạo ra sàn gỗ với mặt sàn là mặt cắt ngang của gỗ thì khả năng chịu lực của nó sẽ được cải thiện rất nhiều, không lo vấn đề bị giày cao gót tạo ra các vết lõm, trong khi những vết lõm này thường xuất hiện khi sàn gỗ Thông theo cách sử dụng thông thường bị người mang dày cao gót bước lên. 

(Nguồn: Internet)

Ngoài việc sử dụng như đối với gỗ Thông được nêu ra ở đây, để khắc phục các nhược điểm của gỗ, hiện nay có nhiều công nghệ được áp dụng để tạo ra sản phẩm sàn gỗ với nhiều tính năng ưu việt nhưng vẫn giữ được đặc tính đặc biệt không vật liệu nào có thể thay thế gỗ. Ví dụ các công nghệ xử lý tạo vật liệu compozit gỗ, biến tính gỗ, sản xuất gỗ nhân tạo,...

Tóm lại, sàn gỗ không chỉ được sử dụng làm vật liệu trang trí trên mặt nền mà cần quan tâm đến sự kết hợp giữa con người và gỗ sao cho phù hợp với chất liệu và sử dụng những đặc tính riêng của nó để phát triển sản phẩm. 

👀Không biết nếu còn sống, Lỗ Ban có đồng ý với quan điểm của bài viết này không!!!😍 



Tài liệu tham khảo

[1] 刘一星,赵广杰, và cộng sự. 木质资源材料学, 2004, 中国林业出版社

[2] https://zhuanlan.zhihu.com/p/79735452
[3] Phạm Văn Chương, Vũ Mạnh Tường. Khoa học gỗ ứng dụng, NXB Nông nghiệp Hà Nội, 2013.