Với các tính năng như: Bảo ôn, cách nhiệt, điều tiết ẩm, chống cháy, chống rung khá tốt, tuổi thọ sử dụng dài, hiệu quả trang sức tốt, có lợi cho sức khoẻ con người, chống côn trùng và nấm, dễ thi công, khá an toàn khi sử dụng, dễ kết hợp hài hoà với không gian sống và sinh hoạt, làm cho gỗ được sử dụng như loại nguyên liệu chính trong sản xuất đồ gia dụng và trong xây dựng.


    1. Một số đặc tính của gỗ

    - Hoa văn tự nhiên, màu sắc phong phú: Gỗ là loại vật liệu hoa văn tự nhiên, màu sắc phong phú, hiệu ứng bề mặt đặc biệt. Khi nhìn vào gỗ chúng ta sẽ cảm thấy rất dễ chịu cho mắt. Bề mặt gỗ có thể làm ánh sáng tán xạ theo nhiều hướng, không làm kích thích mắt như khi nhìn vào bề mặt kim loại, gương, hoặc các vật liệu khác… Ngoài ra, gỗ còn có thể hấp thụ tia cực tím – loại tia tồn tại trong ánh sáng mặt trời có hại cho mắt.

    - Cách nhiệt: Gỗ là loại vật liệu có tính cách nhiệt, khi chúng ta tiếp xúc với gỗ sẽ không có cảm giá nóng hay lạnh đột ngột, mà thường có cảm giác rất dễ chịu. 

    - Đàn hồi: Gỗ có tính đàn hồi, khi sử dụng làm sàn nhà, làm đồ gia dụng hoặc sản phẩm gỗ thường tạo ra cảm giác đặc biệt khi tiếp xúc.

    - Tiêu âm, cách âm: Gỗ là loại vật liệu xốp, nên có khả năng tiêu âm, cách âm rất tốt. Vì vậy, khi sử dụng gỗ trong các không gian công cộng cũng như không gian phòng ở sẽ hạn chế được các hiện tượng vang, vọng âm, và tạo ra hiệu ứng cách âm tốt, làm cho con người có cảm giác yên tĩnh khi sinh hoạt trong không gian đó.

    - Mùi hương dễ chịu: Gỗ có thể toả ra nhiều mùi hương đặc biệt làm con người rất ưa thích. Những mùi hương này đôi khi có lợi cho sức khoẻ con người. Ví dụ như mùi của gỗ Lãnh sam (Abies fabri) có thể làm giảm cơn đau cơ, tạo ra cảm giác ấm áp; mùi của các loại gỗ Hoàng đàn (Cupressus spp.) có thể giảm cơn đau, và có thể làm chấn tĩnh thần kinh, làm tinh thần thoải mái, sảng khoái; mùi các loại gỗ Gù hương (Cinnamomum balansae) có thể chống hiện tượng co cơ (convulsion), và có tác dụng làm cho tinh thần trở nên hưng phấn; mùi của gỗ bạch đàn có tác dụng kích động tinh thần; mùi gỗ đàn hương (Symplocos paniculata) có tác dụng chấn tĩnh thần kinh, chống trầm cảm; mùi trầm hương không những có hiệu quả an thần mà còn có tác dụng tốt cho trí não.

    - Điều tiết ẩm: Gỗ có tính hút ẩm và nhả ẩm khi điều kiện môi trường thay đổi. Khi môi trường xung quanh có độ ẩm cao, gỗ sẽ hút ẩm; khi môi trường xung quanh có độ ẩm thấp gỗ sẽ nhả ẩm. Hai quá trình này đã tạo ra tác dụng điều tiết độ ẩm của môi trường xung quanh gỗ, tạo ra cảm giác dễ chịu cho con người khi sống trong không gian có gỗ hoặc sản phẩm gỗ.

    2. Một số đặc tính tốt của gỗ khi dùng trong xây dựng và làm đồ gia dụng

    - Bảo ôn, cách nhiệt, điều tiết ẩm: Gỗ là loại vật liệu cách nhiệt khá tốt và có tác dụng bảo ôn. Hiệu suất cách nhiệt của gỗ bằng 5 lần của đá, bằng 1,7 lần của bê tông, bằng 1170 lần của nhôm. Kết cấu thép so với kết cấu gỗ tiêu hao nguyên liệu gấp 4 lần, tiêu hao năng lượng gấp 3-4 lần, tạo ra CO2 gấp 3 lần, tạo ra nước thải gấp khoảng 25 lần. Ngoài ra, kết cấu thép còn tạo ra SO2, NO, CH4,… Sử dụng gỗ để làm nhà và trang trí nội thất có thể đạt được hiệu quả mùa đông ấm, mùa hè mát. Ở những vùng khí hậu có các mùa đông và mùa hè rõ rệt, sử dụng kết cấu gỗ để làm nhà có thể giảm năng lượng dùng để bảo ôn, cách nhiệt.

    - Có tác dụng chống cháy nhất định: Thông thường chúng ta đều cho rằng gỗ là vật liệu dễ cháy, đây là sự thật. Nhưng tính năng chống cháy của gỗ cũng nên được quan tâm. Sau khi gỗ cháy, bề mặt gỗ tạo thành một lớp than, lớp than này có tác dụng chống cháy nhất định. Một khi gỗ bắt lửa, do bề mặt gỗ có lớp than bảo vệ, lớp gỗ phía trong sẽ không bị đốt cháy ngay, vẫn giữ được độ bền cơ học nhất định. Độ dãn nở do nhiệt của gỗ rất nhỏ, sau khi cháy, các kết cấu gỗ như dầm hoặc cột không dễ bị dãn nở, và chưa làm cho công trình kiến trúc gỗ bị sập trong thời gian ngắn. Ngoài ra, sau khi gỗ cháy không bị mềm hoá. So sánh với công trình kết cấu thép, sau khi cháy, các cấu kiện bị dãn nở ngay lập tức, dẫn đến các kết cấu bị phân tách, mềm hoá, dẫn đến sập đổ công trình.

    - Có tác dụng chống rung khá tốt: Gỗ là loại vật liệu nhẹ nhưng có độ bền cơ học cao. Là loại vật liệu có tính đàn hồi. Vì vậy công trình gỗ có tính năng chống rung khá tốt. Cấu kiện gỗ khi sập hình thành lực tác dụng nhỏ hơn nhiều so với công trình bê tông và công trình thép. Bản thân cấu kiện gỗ có tính dẻo nhất định. Khi gỗ chịu lực tác dụng có thể bị biến dạng, liên kết giữa các cấu kiện gỗ thường là dạng mộng cũng có khả năng biến dạng nhất định. Vì vậy, làm cho công trình gỗ nếu gặp động đất sẽ tự làm tiêu tan rung động, từ đó giảm được phá huỷ do động đất gây ra. Vì vậy có thể thấy, công trình gỗ có tính an toàn nhất định trong trường hợp xảy ra động đất.

    - Có tuổi thọ sử dụng dài: Dân gian có câu “Gỗ khô bền nghìn năm, gỗ ướt bền vạn năm, gỗ không khô không ướt chỉ nửa năm”. Mục và côn trùng hại gỗ tồn tại phụ thuộc rất nhiều vào độ ẩm gỗ. Gỗ được xử lý và sấy hợp lý có thể kéo dài được tuổi thọ sử dụng. Vì vậy, kiểm soát độ ẩm của gỗ là khâu then chốt đảm bảo tuổi thọ của gỗ và sản phẩm gỗ.

    - Có hiệu quả trang sức tốt: Bề mặt gỗ có độ cứng trung bình, mềm dẻo, không dòn như thuỷ tinh, không cứng như thép, có thể điêu khắc, chạm trổ dễ dàng. Bề mặt gỗ có thể dùng để thể hiện các bức hoạ sơn thuỷ, hoa lá, động vật, nhân vật,… Một số tác phẩm không thể thể hiện được trên bề mặt vật liệu như vải, da, lụa, … nhưng khi thể hiện trên bề mặt gỗ thì lại được hiệu quả rất tốt. Ngoài ra, bề mặt gỗ cũng có thể xử lý và sơn phủ tạo ra các hình dạng hoa văn, màu sắc tương tự như đá thạch anh và sắt thép…

    - Có lợi cho sức khoẻ con người: Gỗ có tác dụng chắn bức xạ tốt. Nhằm giảm thiểu ảnh hưởng của bức xạ đến con người, một số quốc gia đã dùng gỗ để phủ lên tường của các công trình bằng bê tông. Vì tường bê tông có thể tạo ra bức xạ ảnh hưởng đến sức khoẻ con người. Để bảo vệ sức khoẻ của học sinh, trong các phòng học của Nhật Bản đa số sử dụng sàn gỗ tự nhiên. Căn cứ điều tra của học giả Nhật Bản, tuổi thọ của người ở trong nhà gỗ cao hơn 9-11 tuổi so với ở trong nhà bê tông cốt thép.

    - Chống côn trùng và nấm: Rất nhiều loại gỗ có khả năng xua đuổi côn trùng, như gỗ Long não có thể dùng để xua đuổi ruồi và kiến. Rất nhiều loại gỗ có khả năng diệt nấm, chống nấm. Ví dụ như gỗ Thông Hàn Quốc (Pinus koraiensis) và gỗ Sa mộc (Cunninghamia lanceolata) có khả năng kháng nấm và tiêu độc. Gỗ Hinoki Nhật Bản (Chamaecyparis obtusa) cũng có khả năng kháng nấm tốt, được sử dụng rộng rãi làm vật liệu xây dựng và trang trí nội thất ở Nhật Bản. Căn cứ thí nghiệm của học giả Nhật Bản còn cho thấy, gỗ Liễu sam Nhật Bản (Cryptomeria japonica), Thông Châu Mỹ (Larix laricina), Biển bách (Chamaecyparis), Tuyết tùng (Cedrus deodara),… đều có tác dụng ức chế sinh sản của Ve (mite). Kết quả nghiên cứu gỗ Trắc bách (Platycladus orientalis) của Trung Quốc đã phát hiện hiệu quả tương tự, và còn có tác dụng xua đuổi ruồi. Mấy thập kỷ trước, một số địa phương ở Hải Nam Trung Quốc còn đốt cháy lõi gỗ Sưa Hải Nam (Dalbergia odorifera) để chống muỗi, và thu được hiệu quả rất rõ rệt. Tuy nhiên, hiện nay không còn điều kiện để thực hiện việc này, vì giá của gỗ Sưa Hải Nam rất cao mà cũng không thể mua được số lượng lớn.

    - Dễ thi công: Gỗ có thể được gia công bằng các hình thức khác nhau mà không yêu cầu các công cụ và thiết bị phức tạp. Hơn nữa khi vận chuyển và lắp đặt sản phẩm gỗ cũng dễ dàng, thuận tiện. Khi thi công công trình xây dựng gỗ có thể thực hiện việc gia công ngay tại hiện trường. Sau khi hoàn thành công trình có thể làm vệ sinh ngay. Vì vậy có thể rút ngắn thời gian thi công công trình.

    - Khá an toàn khi sử dụng: Công trình xây dựng và nội thất bằng gỗ có tính an toàn khá cao. Gỗ là vật liệu cách điện, các sự cố tiếp xúc điện ở công trình gỗ rất ít xảy ra. Sàn gỗ ít bị trơn trượt, cho dù bị ngã trên sàn gỗ, do gỗ là vật liệu đàn hồi và độ cứng ở mức trung bình nên rất ít gây ra thương tật nghiêm trọng cho con người. Trường hợp không may va chạm với đồ gia dụng bằng gỗ cũng không gây ra tổn thương lớn cho con người. Đồ vật quý nếu lỡ tay để rơi trên bề mặt sàn gỗ thì tổn thất cũng không lớn như rơi trên bề mặt sàn cứng khác. Khi gặp động đất, nhà gỗ sẽ không dễ sập đổ ngay như nhà bê tông hoặc đá, cơ hội để thoát khỏi nhà gỗ là tương đối lớn. Trong trường hợp không may nhà gỗ bị cháy sẽ không có khí độc hại thải ra như đối với nhà chứa nhiều đồ đạc bằng nhựa, vải, polyme khác … Các loại vật liệu này khi cháy dễ tạo ra khí độc gây hại cho con người trong đám cháy. Trong đám cháy, không hẳn là bị chết vì lửa thiêu mà do hít phải khí độc dẫn đến hôn mê và mất cơ hội thoát thân.

    - Dễ kết hợp hài hoà, tự nhiên với không gian sống: Nhà ở của con người ở thời kỳ nguyên thuỷ được làm bằng gỗ. Nhà gỗ rất thích hợp cho con người ở và sinh hoạt. Trong xã hội hiện đại, nhà ở của chúng ta thường được trồng nhiều cây xanh xung quanh nhằm tiếp cận với cuộc sống tự nhiên. Gỗ là loại vật liệu tự nhiên, công trình xây dựng bằng gỗ và môi trường tự nhiên sẽ tạo ra tính đồng nhất. Đồ gia dụng bằng gỗ cũng có thể kết hợp với không gian sinh hoạt một cách hài hoà, tạo ra môi trường sống gần với tự nhiên hơn.

     

     

    Nguồn: 黎云昆, 木材与木文化刍议, 西南林业大学学报(社会科学), 2017年, 第01期